༢༠༡༩ ལོའི་བུད་མེད་ཀྱི་རྐང་རྩེད་སྤོ་ལོ་འཛམ་གླིང་བུམ་པའི་རྟིང་རྩོད་དེ་ཟླ ༧ པའི་ཚེས ༧ ཉིན། ཧྥ་རན་སིའི་གྲོང་ཁྱེར་ལེ་ཨོན་གྱི་རྐང་རྩེད་སྤོ་ལོའི་རྩེད་ཐང་ཆེན་དུ་ཨ་རི་དང་ནེ་དྷིར་ལནྡིའི་བར་བརྩད་པ་དང་། དུས་ཡུན་སྐར་མ ༩༠ འི་འགྲན་བསྡུར་ཁྲོད་ཨ་རིའི་བུ་མོ་ཚོ་འགྲན་ཡ་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་ནས་བུད་མེད་ཀྱི་རྐང་རྩེད་སྤོ་ལོ་འཛམ་གླིང་བུམ་པ་སྐབས ༨པའི་པྲོག་རབ་ཐོབ་པ་དང་། ནེ་དྷིར་ལནྡི་པྲོག་འབྲིང། སི་ཝེ་ཌན་ལ་པྲོག་མཐའ་ཐོབ། → མུ་མཐུད་ཀློག

ཨ་རིའི༼ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་ཇུས༽ཞེས་པའི་དུས་དེབ་སྟེང་རྩོམ་ཡིག་རིང་པོ་ཞིག་སྤེལ་ཏེ། རྒྱ་ནག་གིས་ཞིན་ཅང་ས་ཁུལ་དུ་ཆབ་སྲིད་སློབ་གསོ་ར་བ་ཟེར་བ་བཙུགས་ནས་རིགས་ཚོགས་གཙང་སེལ་བྱས་དང་བྱེད་ཀྱིན་པའི་ལས་འགུལ་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པའི་གྲུབ་འབྲས་སུ་། ད་ལྟ་ཞིན་ཅང་གི་ཆབ་སྲིད་སློབ་གསོ་ར་བར་བཅུགས་པའི་ཡུ་གུར་བའི་གྲངས་འབོར་འཇར་མཱ་ནེ་ནཱ་ཚི་གཅིག་བསྡུས་ར་བ་ལས་ཀྱང་མང་ཞེས་བཀོད་ཡོད་པ་རེད།

རྩོམ་ཡིག་འབྲི་མཁན་ནི་སྐུ་ཞབས་རེན་ཐུམ་ལགས་ཡིན་པ་དང་། རྩོམ་ཡིག་གི་མགོ་བརྩམས་མ་ཐག་གི་ཐིག་ཕྲེང་དང་པོ་རུ། ད་ཡོད་ཡུ་གུར་བ་དར་མའི ༥% ནས ༡༠% ཞིན་ཅང་ས་ཁུལ་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་པའི་ཆབ་སྲིད་སློབ་གསོ་ར་བར་བཅུགས་འདུག ཅེས་བྲིས་ཡོད་པ་རེད། → མུ་མཐུད་ཀློག

བོད་ཁུལ་དུ་བཙུགས་པའི “ཆབ་སྲིད་སློབ་གསོ་ལྟེ་གནས” ཟེར་བའི་གཅིག་བསྡུས་ར་བ་ན་མི་ཆོས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དྲི་མ་ཙམ་ཡང་མེད་པར་གང་འདོད་མནར་གཅོད་དང་སྙིང་རྗེ་མེད་པའི་གཅར་རྡུང་དྲག་པོ་བྱེད་ཀྱིན་པའི་མ་ཚད། བཙུན་མ་ཚོར་བཙན་དབང་གིས་འཁྲིག་སྤྱོད་དང་བྱུང་རྒྱལ་དུ་ལུས་པོར་ལག་པ་འཆང་པ་སོགས་བརྙས་བཅས་གཏོང་གིན་ཡོད་ཚུལ་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་གྱི་མྱངས་པ་བརྒྱུད་པའི་བོད་ནང་གི་དགེ་འདུན་པ་ཞིག་དང་ཕ་ཡུལ་དུ་གཉེན་འཕྲད་ལ་སོང་ནས་ཕྱིར་རྒྱ་གར་དུ་ལོག་པའི་བོད་མི་ཞིག་གིས་ར་སྤྲོད་བྱས་འདུག → མུ་མཐུད་ཀློག

ནུབ་ཕྱོགས་རང་དབང་ཡུལ་གྲུར་བསླེབས་པའི་ཡུ་གུར་བཙན་བྱོལ་བ་དང་འབྲེལ་ཡོད་རིག་པ་བས་ཞིན་ཅང་ན་ཡུ་གུར་བ་ས་ཡ་བརྒལ་བ“སློབ་གསོ་ར་བ”ཞེས་པའི་གཅིག་བསྡུས་བཙོན་རར་བཅུགས་ཡོད་ལུགས་བཤད་བསྡད་ཡོད།
ང་དང་ང་ལྟ་བུའི་མི་མང་པོ་ཞིག་རྒྱ་ནག་པས་ཞིན་ཅང་ཞེས་འབོད་པའི་ཤར་ཏིར་ཀི་སི་ཐན་དུ་འགྲོ་མྱོང་མེད་ལ་འགྲོ་འདོད་པའི་འགྲོ་ཡང་མི་ཆོག འོན་ཀྱང་། ཤར་ཏིར་ཀི་སི་ཐན་གྱི་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་བརྒལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་དང་། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གཞུང་། མཛེས་ཤིང་ལྟ་ན་སྡུག་པའི་ཡུལ་ལྗོངས་སོགས་ལ་མི་རྣམས་པས་ཡིད་སྨོན་དབང་མེད་དུ་ཤོར་ཡོད། → མུ་མཐུད་ཀློག

ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་དྲུག་གིས་བདུན་ཕྲག་འདིའི་ནང་མཉམ་འབྲེལ་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་སྤེལ་ནས། བྷུལ་གྷ་རེ་ཡ(Bulgaria)གཞུང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་དེར་སྐྱབས་བཅོལ་གྱི་རེ་བ་ཞུ་བཞིན་པའི་ཡུ་གུར་བ་ལྔ་ཕྱིར་རྒྱ་ནག་ལ་མ་སློག་རོགས་ཞེས་རེ་འདུན་བཏོན་འདུག
ཡིད་ཆེས་བརྒྱ་ཐམ་པ་བྱས་ཆོག་པའི་རྒྱུ་མཚན་ལ་གཞིགས་ན། གལ་ཏེ་བཙན་དབང་གིས་ཕྱིར་རྒྱ་ནག་ལ་སློག་ཚེ། ཡུ་གུར་བ་དེ་ཚོར་གསོ་ཐབས་མེད་པའི་གནོད་འཚེ་ཕོག་ངེས་ཡིན་ལ། གནོད་འཚེའི་ཁོངས་སུ་གང་འདོད་བཙོན་འཇུག་དང་མནར་གཅོད། ཆ་མེད་རྒྱུས་མེད་དུ་གྱུར་བ་སོགས་ཐེ་ཡོད་ཅེས་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་དེ་ཚོས་གསུངས་འདུག → མུ་མཐུད་ཀློག

ཟླ ༢ པའི་ཚེས ༢ ཉིན། ཨ་རིའི་རྒྱལ་སྲུང་བློན་ཆེན་ཇམ་སི་མཱ་ཊི་སི་ལགས་ཀྱིས། རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོའི་འགྲན་སློང་ལ་གདོང་ལེན་བྱ་རྒྱུ་ནི་ཨ་རིའི་རྒྱལ་སྲུང་ལྷན་ཁང་གི་མ་འོངས་པའི་འགན་ཁུར་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན། ཨ་མེ་རི་ཀ་ངེས་པར་དུ་འཐབ་འཁྲུག་རྒྱག་རྒྱུར་གྲ་སྒྲིག་ཨང་གསར་ཡོད་དགོས་ཞེས་གསུངས་འདུག
ཨ་རིའི་རྒྱལ་སྲུང་ལྷན་ཁང་གིས་ཟླ ༡པོའི་ཚེས ༡༩འི་ཉིན། འདས་པའི་ལོ་བཅུའི་ནང་གི་རྒྱལ་སྲུང་འཐབ་ཇུས་སྙན་ཐོ་དང་པོ་དེ་བསྒྲགས་ཡོད་པ་དང་། རྒྱལ་སྲུང་འཐབ་ཇུས་ནང་རྒྱ་ནག་དང་ཨུ་རུ་སུ་གཉིས་ཨ་རིའི་འགྲན་སློང་ངོ་ཡ་རུ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད་པ་རེད། → མུ་མཐུད་ཀློག

ཞིན་ཧྭ་གསར་ལས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་གྱིས་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་ནས། ཚོགས་ཆེན ༡༩ བའི་སྔོན་གྱི་མི་དོན་ནང་མོལ་དང་གྲབས་གཤོམ་གྱི་གསར་གཏོད་ཆེན་པོ་ཞིག་ནི། མི་རེ་རེ་བྱས་ནས་གླེང་མོལ་བརྒྱུད་དཔྱད་ཞིབ་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་ཚུགས་པ་དེ་ཡིན་ཞེས་ཞི་ཅིན་ཕེང་གིས་ཁོང་གི་ལག་འོག་གི་མི་སྣ་འདེམས་སྒྲུག་བྱེད་སྟངས་ཕྱིར་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་པ་རེད། → མུ་མཐུད་ཀློག

རྒྱ་ནག་དམར་པོ་གཞུང་གི་དབང་བསྒྱུར་འོག་གི་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གོ་དོན་ལྟར་ནང་བསྟན་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་བྱེད་སའི་བསྟི་གནས་ཀྱི་ངོ་བོར་འགྱུར་བ་ཐེབས་ནས། ཕྱེད་དགོན་པ་དང་ཕྱེད་ཏང་གི་སློབ་གྲྭ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་ཆགས་ཡོད།
དེ་ཡང་སྤྱི་ཟླ ༩ ཚེས ༢༩ ཉིན། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་ལས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་གཞོན་པ་ཝུ་ཆིན་ཇུན་ཟེར་བས “ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅུ་དགུ་བར་དགའ་བསུ་དང་། → མུ་མཐུད་ཀློག

མིང་ལ་ཁཱ་སི་ནི(Cassini)ཟེར་བའི་ཨ་མེ་རི་ཀའི་འཇིག་རྟེན་འཕུར་གྲུས་ལོ ༢༠ རིང་གི་རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་ལས་འགན་ལེགས་པར་འགྲུབ་རྗེས། ཚེ་སྲོག་གི་ལྷག་མ་ཁོང་མོ་དགའ་ས་དང་དུངས་སའི་རྒྱུ་སྐར་ཕུར་བུའི་མཁའ་དབྱིངས་སུ་འཐིམ།
སྤྱི་ཟླ ༩ ཚེས ༡༥ ཉིན། ཨ་མེ་རི་ཀའི་ཁཱ་ལི་ཧྥུ་ནེ་ཡ་མངའ་སྡེ་རུ་ཆགས་པའི་ཨ་རི་མཁའ་དབྱིངས་འགྲུལ་སྐྱོད་རིག་རྩལ་ལས་ཁང་གི་རླུང་འབུད་ཚོད་ལྟ་ལྟེ་གནས་ཁང་དུ། ཁཱ་སི་ནི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་འགན་འཛིན་སྐུ་ཞབས་མཱ་ཙི(Metz)ལགས་ཀྱིས་སྐད་གདངས་མཐོན་པས། མཁའ་དབྱིངས་འགྲུལ་སྐྱོད་ཁཱ་སི་ནི་འཕུར་གྲུའི་བརྡ་རྟགས་ཡལ་ཟིན་པ་རེད། སྐར་ཆ ༤༥འི་རྗེས་སུ། ཁཱ་སི་ནི་འཕུར་གྲུ་དུས་གཏན་དུ་ཡལ་འགྲོ། ཞེས་གསལ་བསྒྲགས་གནང་འདུག → མུ་མཐུད་ཀློག

ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་དགྲ་ནོན་ཁྲོ་འབར་གྱི་འཐབ་ཇུས་མདུན་ན་འདོན་ཆེ་བ་སྐུ་ཞབས་སི་ཊེ་ཝེ་བྷ་ནོན་ལགས་ཀྱིས་སྨྱན་བྱད་ཀྱི་བཅར་འདྲི་སྐབས། ཨ་མེ་རི་ཀ་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གཡུལ་ལ་དེ་སྔ་ནས་ཞུགས་ཟིན་པས། དེང་གི་ཆར་ནི་མངོན་གསལ་དོད་པོའི་དཔལ་འབྱོར་གཡུལ་འགྱེད་བྱེད་ཀྱིན་པའི་སྒང་ཡིན། བྱང་ཀོ་རེ་ཡའི་གནད་དོན་ཐད་རྒྱ་ནག་གིས་དོན་ཕན་ཅན་གྱི་གྲོགས་བྱེད་མི་སྲིད། བྱས་ཙང་རྒྱ་ནག་ལ་སྲ་ཞིང་མཁྲེགས་པའི་ཚོང་དོན་དམ་དྲག་ཉེས་ཆད་མི་གཅོད་པར་རྒྱུ་མཚན་ཡོད་མ་མིན་ཞེས་གསུངས་འདུག → མུ་མཐུད་ཀློག